Cyfra kontrolna w numerach ewidencyjnych
Przy „ręcznym” wprowadzaniu danych często popełnia się błędy
np. zamiany kolejności cyfr lub błędnego rozpoznania niewyraźnie napisanej
cyfry w formularzu.
Aby częściowo zapobiec tym błędom, a właściwie aby nie przepuścić takich
błędów i nie wprowadzić błędnego numeru do komputera stosuje się właśnie
cyfrę kontrolną.
J. Verhoeff (Error Detecting Decimal Codes, Mathematical Centre Tract 29,
The Mathematical Centre, Amsterdam, 1969), podał bardziej szczegółowy podział
na rodzaje błędów jakie robią ludzie podczas wpisywania cyfr - na podstawie
około 12tys. błędów.
- pojedynczy błąd: a wpisane jako b (60% do 95% wszystkich błędów)
- pominięcie lub dodanie cyfry (10% to 20%)
- zamiana sąsiednich cyfr - tzw. czeski błąd: ab wpisane jako ba (10% to 20%)
- błędy bliźniacze: aa wpisane jako bb (0.5% to 1.5%)
- zamiana niesąsiednich cyfr: acb wpisane jako bca (0.5% to 1.5%)
- błędy bliźniacze niesąsiednich cyfr: aca wpisane jako bcb (poniżej 1%) [niższe dla dalszych]
- błędy fonetyczne: a0 wpisane jako 1a [gdyż te mają podobna wymowę, np thirty i thirteen] (0.5% to 1.5%)
w powyższych przykładach a nie jest równe b, c może być dowolną cyfrą.
Jak obliczyć cyfrę kontrolną?
Nasuwa się tu prosty algorytm:
- sumujemy wszystkie cyfry z całego numeru,
- jako cyfrę kontrolną bierzemy ostatnią cyfrę z tej sumy.
Algorytm jest bardzo prosty, ale nie bierze pod uwagę, że przy tzw.
czeskim błędzie (zamiana kolejności cyfr lub liter przy szybkim wprowadzaniu
danych z klawiatury) suma cyfr wyjdzie taka sama. A więc taki algorytm by nie
wykrył czeskich błędów.
Dlatego wprowadzono modyfikację i nie sumuje się cyfr ale iloczyny
cyfr i współczynników wagowych. Ażeby algorytm wykrywał czeskie błędy
współczynniki wagowe dla sąsiednich cyfr powinny się różnić i żaden
współczynnik nie może być zerem.
Patrz Dobór współczynników wagowych.
Ostatnią cyfrę sumy znajduje się przez dzielenie modulo 10. Ostatnia
cyfra sumy może być cyfrą kontrolną, ale często jako cyfrę kontrolną bierze
się dopełnienie do dziesięciu - czyli w uproszczeniu różnicę
(10 - ostatnia cyfra sumy). Wzięcie dopełnienia do 10
w rzeczywistości upraszcza weryfikację poprawności numeru.
Jak to możliwe? Ano tak, że przy weryfikacji nie oblicza się cyfry kontrolnej,
ale do obliczenia sumy iloczynów bierze się także cyfrę kontrolną
weryfikowanego numeru z wagą 1 i sprawdza ostatnią cyfrę sumy. Jeśli
ostatnia cyfra sumy wynosi 0 to numer jest zweryfikowany jako poprawny.
Jak sprawdzić cyfrę kontrolną?
Podkreślmy więc, że do weryfikacji poprawności numeru „zabezpieczonego”
cyfrą kontrolną nie musimy jej wcale obliczać! Obliczenie jest tylko
potrzebne do generowania cyfry kontrolnej gdy mamy jakiś numer (ciąg cyfr)
i chcemy mu „dokleić” cyfrę kontrolną.
ciąg dalszy
- Kody kontrolne
- Numer PESEL
- Numery NIP i REGON
- EAN13, EAN8
- Numery ISBN, ISMN, ISSN
- IACS - numery kolczyków, numer identyfikacyjny gospodarstwa
- Numery banków, kont i kart kredytowych
- Numery recept (Dz. U. Nr 85, poz. 785)
- Numery Prawa Wykonywania Zawodu Lekarza
- Numery Prawa Wykonywania Zawodu Farmaceuty
- Paszporty,
dowody osobiste i
rejestracyjne pojazdów.
- Kody Nowej Księgi Wieczystej
- Numery substancji chemicznych CAS EC/WE Index.
- Identyfikator kontenera
- Europejski numer pojazdu kolejowego
- Podsumowanie i programy
-
Sprawdza numer PESEL, REGON, NIP, Nr Banku 8 cyfr, Nr konta IBAN, Nr karty kredytowej,
Dowodu Osobistego, Paszportu, Prawa wykonywania zawodu lekarza, IMEI komórki,
Nr kolczyka IACS, Nr gospodarstwa IACS, EAN-8, EAN-13, ISBN-10, EURO banknot,
VIN pojazdu samochodowego, UIC taboru kolejowego, Kontenera, CAS substancji,
Nr EC/WE substancji, Index number substancji chemicznej, ISNI/ORCID ID
- Formularz do weryfikacji numeru NIP
i identyfikacji Urzędu Skarbowego
- Formularz do weryfikacji numeru Księgi Wieczystej
i identyfikacji Wydziału Ksiąg Wieczystych
- Kody terytorialne GUS
- Kody polskich liter na komputerach i w internecie
- Tablice rejestracyjne pojazdów
Słowniczek pojęć:
- Modulo
- jest to reszta z dzielenia. Przykład 13 mod 6 = 1
- PESEL
- jedenasto cyfrowy identyfikator
- (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności)
- NIP
- dziesięcio cyfrowy identyfikator podatkowy
- (Numer Identyfikacji Podatkowej)
- REGON
- dziewięcio cyfrowy identyfikator statystyczny
- (Rejestr Gospodarki Narodowej)
- Nr konta bankowego -
- pierwsze osiem cyfr konta bankowego oznacza
- bank w którym jest założone owo konto.
- ISBN
- Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki
- International Standard Book Number
- ISSN
-
International Standard Serial Number
- ISMN
-
International Standard Music Number
- Międzynarodowy Znormalizowany Numer Druku Muzycznego,
- Zaczyna się literą M, po której następuje 9 cyfr
- ISRN
- International Standard Technical Report Number
- IACS
- The EU Integrated Administration and Control System
- Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli
|
